تاثیرگذارترین شاخص های تربیت ورزشی کودکان در گام آغازین زندگی توسط خانواده

مقدمه

امروزه با توجه به ضرورت اهمیت تحرك و فعالیت بدنی به عنوان یکی از اساسی ترین نیازهاي اولیه موجود زنده و همچنین گسترش جانشینی ماشین به جاي انسان که از پیامدهاي آن می توان به رواج ضعف جسمانی، مشکلات روحی و روانی، دور شدن از اخلاق و ارزشهاي انسانی اشاره کرد، نیاز به فعالیت بدنی به شدت احساس می گردد و جاي هیچ شکی نیست که در عصر حاضر، موضوع فعالیت بدنی به یک پدیده جهانی تبدیل شده است.

ناگفته پیداست که آدمی براي سلامتی جسم خود نباید از ورزش و تحرك بدنی غافل شود و مؤید این مطلب مطالعه ها و تحقیق هاي زیادي است که تأثیر ورزش را در جلوگیري از مشکلات جسمانی و روانی ثابت کرده اند. ورزش به عنوان راه حلی راهبردي و و فرح بخش می تواند این مشکل را به نحو مطلوب حل کند و بسیار ضروری است که ورزش ابتدا به ساکن در درون افراد شکل نهادینه ای به خود بگیرد و این نوع تربیت ورزشی با فرهنگ سازی درونی اگر با ایجاد نگرش درست در دوران کودکی همراه باشد، بسیار مؤثرتر خواهد بود و به احتمال زیاد شاهد تداوم عملکرد ورزشی فرد در آینده نیز خواهیم بود.

در این میان یکی از نهادهاي اولیه و اصلی که به صورت مستقیم در قبال این موضوع مسئولیت دارد، خانواده است و اگر خانواده ها بخواهند شیوه اصولی و صحیح تربیت ورزشی را ایفا کنند بایستی با شاخص های موثر در زمینه تربیت ورزشی فرزندانشان آشنا بوده و به صورت تمام و کمال فواید ورزش در بهینه کردن شیوه زندگی روزمره کودکان در زمان حال و آینده را به کودکان انتقال دهند و با اتخاذ سیاستی جامع نگر اقدام به تربیت ورزشی فرزندانشان بکنند. بنابراین مطالعه حاضر در پی آن است که مهمترین شاخص های تربیت ورزشی کودکان را که توسط خانواده ها به عنوان اولین نهاد آموزشی و تربیتی در حساس ترین مقطعِ زندگی آغازین یعنی تا پیش دبستانی یا قبل از شروع سن مدرسه لازم است به آن توجه داشته باشند را معرفی کند. لذا در ادامه به ذکر مهمترین شاخص های مذکور پرداخته شده است.

1- نقش های حمایتی، پشتیبانی و الگوی ورزشی خانواده ها

واضح است که این جمله شخصیت کودک در خانواده شکل می گیرد و در جامعه گسترش پیدا می کند، بسیار مرتبط و ویژه نقش توانمندسازی فضای خانواده در رشد اولیه و بنیادی ابعاد مختلف شخصیتی کودکان را نمایان می سازد. در واقع رشد فردی، اجتماعی و عاطفی کودکان در مراحل بالاتر زندگی در حد قابل توجهی مدیون و مرهونِ مسائل تربیتی اوایل زندگی ایشان در فضای خانواده خواهد بود. بنابراین حمایت اطلاعاتی، وجود فضای تعاملی شناختی و بحث و تبادل نظر درخصوص اهمیت فعالیت های ورزشی، خرید البسه ورزشی، حمایت عاطفی و فضای حمایتگر ورزشی در خانواده ها تاثیرات بسیاری در تربیت ورزشی فرزندان خواهد داشت.

چنانچه تحقیقات متعدد ذکر کرده اند که خانواده هایی با درآمد و سواد بالاتر، فرزندانی با فعالیت جسمانی بهتری دارند. مبرهن است که فرزندان در اولین محیط بعد از تولد در حال تقلید، الگوبرداری و یادگیری در کلیه سطوح مهارتی هستند و خانواده به عنوان نخستین محیط آموزشی می تواند آموزش دهنده و معلم اول کودک باشد.

بنابراین نقش الگو بودن این معلم اول در رشد تربیت ورزشی بسیار حیاتی است به گونه ای که اگر این معلم، خود ورزشی باشد یا نگرش ورزشی مناسبی داشته باشد به احتمال فراوان شاگردی پرورش خواهد داد که بازی و ورزش اولین و بیشترین فعالیت کودک را به خود اختصاص می دهد. برای مثال همان طور که به کودکان می گوئیم کتاب بخوان و مسواک بزن و خود نه کتاب می خوانیم و نه مسواک می زنیم، در ورزش هم همین امر صادق است. یعنی والدین با انجام ورزش و حمایت و همراهی ورزشی کودکان باعث جذب آنها به ورزش و نهادینه کردن فرهنگ ورزش در فرزندان می شوند.

2- دسترسی به منابع علمی و آموزشی معتبر

وجود مرجع اطلاعات درست و متقن علمی همواره یکی از دغدغه های تمامی خانواده ها جهت کسب اطلاعات به روز و معتبر علمی در زمینه پرسش های مورد نظر ایشان بوده و هست و خواهد بود. از جمله مهمترین کنجکاوی و سؤالات خانواده ها درخصوص مسائل مختلف ورزشی فرزندانشان شامل: میزان و نوع فعالیت‌های ورزشی مناسب برای بچه‌ها، سن شروع رشته های عمومی و تخصصی ورزشی، ناهنجاری های اسکلتی، استعدادیابی ورزشی، رشد قدی، یادگیری حرکتی، تمرینات آمادگی جسمانی و… می باشد.

این مراجع می تواند کتاب، سایت های تخصصی، نشریات، افراد صاحب نظر و یا حتی افراد معمولی در خانواده باشد. لذا دسترسی خانواده ها و کودکان به مرجع درست می تواند نقشی بسیار تعیین کننده در استمرار روند تربیت ورزشی در مراحل اولیه و پیشرفته ی ورزشی کودکان داشته باشد.

3- هرم فعالیت ورزشی یعنی برنامه تمرینی، تغذیه صحیح و استراحت مورد نیاز

مهمترین ابعاد ورزش در تمامی رشته های ورزشی و کلیه زیرگروه های سنی مختلف؛ توجه ویژه به این هرم فعالیت ورزشی می باشد. لذا هیچ برنامه تمرینی بدون توجه به منابع غذایی جهت تولید، ذخیره و سوختِ کالری مصرفی و نیز استراحت جهت ریکاوری و بازتولید منابع سوختی موفق نخواهد بود. در این خصوص برای کودکان این نکته حائز اهمیت است که با توجه به اقتضائات سن کودکان لازم است که برنامه فعالیت ورزشی به شکل بازی و سرگرمی بوده و در قالب بازی و فعالیت جسمانی مفرح و لذت بخش تدوین و اجرا شود تا اولاً خاطره و تجربه خوب و شادی بخشی برای کودک باشد و در ثانی علاقه و اصرار به تکرار این فعالیت در کودک درونی شود.

بنابراین نباید قوانین و مقررات رسمی برای آن وضع گردد زیرا در این صورت حالت کسل کننده و آمرانه می گیرد و مناسب روحیات کودکان نیست و عامل فرار آنها از ورزش می شود. از طرفی هم طبق دستورالعمل‌های مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها در آمریکا، بچه‌های ۶ سال به بالا باید حداقل یک ساعت در روز فعالیت بدنی داشته باشند. اگر به نظرتان این زمان زیاد است، فراموش نکنید که لزومی ندارد این یک ساعت بدون وقفه باشد. به گفته‌ی بِلِیز نِمِت[1]، پزشک و عضو انجمن پزشکان اطفال در شاخه‌ی پزشکی ورزشی و تناسب‌اندام، “در بیشتر کشورها توصیه می‌کنند که کودکان در 12 ساعتی که حداکثر زمان بیداری شبانه روز در کودکان است، به میزان ۳ ساعت یا به شکل ۱۵ دقیقه از هر ساعت، فعالیت بدنی داشته باشند.

انجام این دستورالعمل برای همه‌ی کودکان منطقی است”. نکته پایانی این مطلب است که برای ادامه فعالیت ورزشی باید به کودک اجازه داد و او را آزاد گذاشت تا سطحی که از بازی لذت می برد به فعالیت جسمانی ادامه دهد نه بیشتر. زیرا افزایش فشار احتمال آسیب دیدگی را با توجه به شرایط جسمانی و عضلانی کودکان بسیار بالا می برد.

بعد دیگر این هرم تغذیه متناسب با شرایط کودکان می باشد و مقتضی است که در نظر داشته باشیم که کودك رشد سریع و فعالیت زیاد دارد و در نتیجه به غذاي بیشتر نیاز دارد. ولی از سوي دیگر حجم معده اش کم و  در سنین پایین تر دندان هایش نیز کامل نیست و لازم است در برنامه غذایی کودك از ۵ گروه غذایی اصلی یعنی گروه نان و غلات، میوه ها، سبزي ها، شیر و لبنیات و گروه گوشت و جایگزین هاي آن استفاده شود. آنچه که مسلم است، این است که  به طور قطع خانواده ها مسئول شکل دهی رژیم غذایی کودکان در دوران کودکی و نیز در ادامه زندگی کودک هستند و نباید کودکان را به غذاهای فست فود و آماده، تنقلات مضر و نوشابه های گازدار و مواد قندی مضر، غذاهای سرخ شده و با رنگ های افزودنی شیمیایی، هله هوله شامل: پفک، پفیلا، چیپس و … عادت دهند چرا که کودک با تجربه مزه این مواد غذاییِ کاذب از خوردن مواد غذایی ارگانیک و سالم با مزه طبیعی و فواید بسیار آنها در دوران حساس رشد، محروم می شود. مضافاً اینکه باید این نکته را نیز در نظر داشت کودکانی که عادت به بازي و فعالیت زیاد دارند، نیازشان به انرژيِ سالمِ مواد غذاییِ طبیعی و سالم بیش از کودکانی است که تحرك کمتري دارند.

بعد دیگر این هرم ورزشی، استراحت کردن می باشد و لازم است یادآوری شود که برای کودکان زمان مورد نیاز برای خوابیدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا در رشد آن ها تاثیر می گذارد. از طرفی همه کودکان با هم فرق دارند. برخی به خواب بیشتر و برخی به خواب کمتر نیاز دارند. اما به طور عمومی و کلی، میزان خواب کودک در سن های متفاوت، از تولد تا 6 سالگی به طور میانگین روزانه حدود ده تا دوازده ساعت می باشد که طبیعتاً در اوایل کودکی و نوزادی این میزان خواب بیشتر است ولی معمولا بعد از 3.5 سالگی بچه ها بدلیل ترس از رؤیا دیدن تمایلی به خوابیدن نخواهند داشت و ساعات خواب آنها در این سنین کاهش می یابد.

بنابراین بایستی خانوادها به ساعات استراحت مفید فرزندانشان جهت تداوم رشد مطلوب روانی و جسمی و بازسازی انرژی مجدد برای فعالیت جسمانی آتی، آنی و همیشگی کودک، توجه ویژه ای داشته باشند. همچنین والدین باید بدانند که بچه‌های در حال رشد نیاز به خواب کافی دارند بنابراین آن‌ها باید درباره‌ی مقدار خواب موردنیاز بچه‌ها و تأثیری که حتی 30 تا 60 دقیقه خواب کمتر می‌تواند بر آن‌ها بگذارد اطلاعات کافی داشته باشند.

4- توجه به مسائل روانی  و علاقه شخصی

خانواده می تواند نقش بسیار بارزی در حیطه مسائل روانشناختی ورزشی کودکان ایفا کند و می تواند باعث بروز و رشد استعداد ورزشی کودک یا سرکوب قابلیت های بالقوه وی شود، زیرا کودکان فعالیتی را انجام می دهند که در محیط خانواده منجر به تشویق و تحریک بیشتر آن شوند و اگر فعالیت با تنبیه و سرزنش مواجه شود از ادامه آن امتناع می ورزند. مانند دویدن و جهش بالا و پایین پریدن که اگر با تنبیه کلامی و بدنی همراه باشد، فرزندان دیگر در ادامه زندگی نیز تمایلی به آن نشان نخواهند داد.

از طرف دیگر بعلت تجارب و علاقه شخصیِ والدین، بسیار دیده می شود که خانواده ها کودکان را به رشته مورد علاقه خود و یا رشته ای که خودِ آنها احساس می کنند که به روز بوده و کودکشان می توانند در آن رشته موفق شوند، هدایت می کنند و در این زمینه علایق و استعدادهای کودکان گاهاً نادیده گرفته می شود و چه بسا بعد از مدتی کودک دلسرد شده و از انجام فعالیت ورزشی سر باز می زند. به خوبي مشخص است که انتخاب نادرست خانواده علاوه بر اين که به سلامت کودک لطمه مي زند اعتماد به نفس او را خدشه دار مي کند و باعث يأس و نااميدي وي در ساير جنبه هاي زندگي از جمله تحصيلي، شغلي و… مي شود.

مسئله دیگر در این زمینه مشغله های کاری و اشتغال پدر و مادر در خانواده هاست که این فرصت را از کودک می گیرد که در طول روز انرژی روانی و جسمانی خود را تخلیه کند و همواره کودک در فضایی بسته و بدون دریافت توجه واقعی و دلسوزانه پدر و مادر، مجبور به عادت کردن به سبک زندگی بی تحرک و بی نشاط باشد و به احتمال زیاد کودک را در آینده نیز از فضای خانواده دورتر کند.

بنابراین پیشنهاد می شود که خانواده ها با در نظر گرفتن علایق ورزشی کودکان، ابتدا رشته های ورزشی متنوع را با کودکان آشنا کنند تا اولاً سلامتی ناشی از تمرینات در تمامی ابعاد آمادگی جسمانی احراز شود (به عنوان مثال رشته ورزشي استقامتي باعث تقويت قلب و دستگاه تنفسي مي شود و رشته ورزشي ديگر با افزايش فعاليت عضلات، باعث رشد عضلاني مي شود، رشته اي بر تقويت بالاتنه و رشته ديگر بر تقويت عضلات پايين تنه تمرکز دارد. بنابراين در برنامه ريزي اوقات فراغت کودکان و نوجوانان بايد به تنوع ورزشي توجه شود تا همه اندام هاي کودک متناسب رشد کند) و درثانی با صبر و پشتکار بالا زمینه های شناسایی استعدادهای فرزند خود را فراهم نمایند و بعد از آن آنها را در مسیر علایق خود هدایت نموده و امکانات و شرایط مورد نیاز جهت پیشرفت ورزشی آنها را در محدوده توانایی خانواده ها و در راستای علایقشان فراهم نمایند.

در این خصوص ذکر این نکته لازم است که خانواده ها نباید در دوران کودکی، فرزندانشان را به رشته تخصصی ورزشی هدایت کنند زیرا همان طور که قبلاً گفته شد در این سنین بازی کردن و طراحی انواع بازی‌های مهیج بهترین کمک برای رشد جسمانی و درگیر کردن بچه‌ها با فعالیت‌های بدنی است. تحقیقاتی که کارشناسان انجام داده‌اند نشان می‌دهد که ورزش‌های پایه باید در سنین پایین آموزش داده شوند. شنا، دوومیدانی و ژیمناستیک در این گروه قرار دارند. این سه ورزش پایه اصلی ورزش‌های دیگر است و زمینه خوبی برای فعالیت در رشته‌های دیگر باشد. اما ورزش‌های گروهی و تیمی مثل والیبال، بسکتبال، فوتبال، بدمینتون و … که برخورد فیزیکی دارند، برای گروه سنی راهنمایی توصیه می‌شوند.

در 10 تا 12 سالگی بچه‌ها راه‌شان را انتخاب می‌کنند. آنها که روحیه گروهی بیشتری دارند، رشته‌هایی مثل فوتبال، والیبال و بسکتبال را انتخاب می‌کنند و بعضی‌ها هم دوست دارند ورزش‌های انفرادی را انجام بدهند. البته این انتخاب بستگی به این دارد که بچه مهارت پایه و بنیادی را به خوبی کسب کرده باشد و یا در شرایطی مناسب فعالیت کرده برای مثال در دوران برگزاری جام جهانی فوتبال ویا لیگ ملت های والیبال و … گرایش‌ها به این رشته بیشتر است و این مسئله نباید خانواده ها را به سمت بیراهه و یا کج راهه بکشاند.

لذا پیشنهاد می شود که ورزش‌های تخصصی ترجیحاً بعد از سن 6 سالگی و با توجه به علاقه ی کودک، با رعایت اصول و قوانین مربوطه و همچنین تحت نظر مربی ماهر انجام شود. چرا که در این سن کودک هنوز بالغ نشده و آسیب‌های ناشی از ورزش ممکن است برایش خطر‌های جدی ایجاد کند. نکته آخر اینکه کنترل مستمر سلامتی جسمانی کودکان و ارتباط مداوم با دکتر متخصص در این زمینه برای اطمینان از سلامتی کامل و حصول پیشرفت ورزشی فرزندان بسیار مهم می باشد.

5- رسانه و فضای مجازی

امروزه بارزترین نمود واقعی رسانه و فضای مجازی برای کودکان برنامه های کودک و تلویزیون و گوشی های هوشمند موبایل می باشند که با توجه به حجمه بالا، تنوع و فراوانی بازی های سرگرم کننده و عکس و ویدئوهای مختلف در گوشی ها، کودکان گرایش عجیب و باور نکردنی به داشتن و استفاده از این امکانات دارند و تمایل دارند که بیشترین زمان روزمره خود را صرف بودن در این فضای مجازی کنند و کمترین عواقب استفاده از گوشی ها، آسیب به ستون فقرات گردنی، رباط های حمایت کننده، تاندون ها و عضلات، آسیب به دستگاه تنفس با خم کردن مداوم سر و چسبیدن چانه به سینه (وزن سر، چیزی حدود ۴.۵ تا ۵.۵ کیلوگرم است و برخی می گویند در ازای هر ۲.۵ سانت جلو آمدن، عقب رفتن و یا به یکی از دو سمت رفتن ۴.۵ تا ۵.۵ کیلوگرم فشار افزایش پیدا می کند.

بنابراین تصور کنید شما سرتان را ۵ سانت پایین می برید تا به گوشی همراهتان نگاه کنید، حالا ستون فقراتتان مجبور است حدودا ۱۸ کیلوگرم وزن اضافی تحمل کند)، چشم دردهای ناشی از نور آبی گوشی ها و نیز معضل جدیدی به نام “گردن پیامکی” خواهد بود. وقتی در اثر نگاه کردن طولانی مدت به وسایل الکترونیکی بدون سیم مانند تلفن همراه و تبلت دچار گردن درد می شوید، به این بیماری مدرن «گردن پیامکی» می گویند که معمولاً با سردردهای مزمن همراه است. بنابراین شایسته است که خانواده ها در این بعد بسیار دقیق و ظریف عمل کنند. به عنوان راهکار پیشنهادی می توان با نمایش فیلم هایی که در محوریت آنها قهرمان داستان فردی است که مرتب ورزش می کند و یا کودک موفقی که مرتب ورزش می کند و یا حتی نمایش جذابیت های ورزش و یا ورزش های جذاب، اثرات بسیار زیادی در تربیتِ باورپذیری و جذب ورزشی کودکان ایفا کرد.

6- ارگونومی محیط

منظور ما از محیط یک منطقه ی جغرافیایی خاص نیست. محیط به مجموعه عواملی گفته می شود که فرد در آن فضا تاثیراتی را دریافت می کند و ممکن است که این تاثیرات، مثبت یا منفی باشد؛ چراکه فرزندان ما در طول دوران زندگی خود، خصوصاً در چهارده یا پانزده سال اوّل زندگی، تقلید پذیری بالایی دارند.

توجه به مسائل حیاتی دوره های سنی مختلف کودکان می تواند اهمیت ارگونومی محیطی را نمایان سازد. یعنی اینکه محیط تربیتی کودک متناسب با شرایط، توانایی و محدودیت های مقطع سنی یک کودک در برابر عوامل گوناگون محیطی مانند روشنایی، گرما، صدا، ارتعاش و… باشد نه مناسب شرایط یک بزرگسال. بسیار طبیعی است یک محیط مناسب و توانمندساز آموزشی-تربیتی، به کودک مستعد، انگیزه داده و به سمت فعالیت ورزشی تشویق می کند. وجود امکانات ورزشی در محیط می تواند عاملی اساسی در جذب کودکان به فعالیت ورزشی باشد.

برای مثال وجود تسهیلات ورزشی در پارک ها از قبیل ترامپولین، استخر توپ، قصر بادی، سرسره بازی، قایق و دوچرخه ثابت ایستگاه های تندرستی و یک سری وسایل جذاب مانند اسکوتر که منجر به تحرک بچه ها می شوند، می تواند برای کودکان عاملی محرک و مهیج بوده و باعث فعالیت بدنی بیشتر در کودکان شود. از طرف دیگر محیط غنی شده خانواده ها با وسایل ورزشی مانند توپ رشته های مختلف با سایز متناسب برای کودکان، حلقه های پرتابی، ماشین های اسباب بازی که کودکان را جهت بازی با آنها به تحرک وا می دارند، لی لی و  غیره می تواند محیطی برانگیزاننده و جذاب برای ورزش باشد.

7- تسهیلات، تجهیزات و امکانات ورزشی

در این شاخص نکته ای که گاهاً مغفول مانده این است که همواره برای انگیزه بخشی و تشویق به ورزش در کودکان، در دسترس بودن امکانات زیاد را راهبرد اصلی انجام فعالیت ورزشی می دانند درحالیکه این مورد مانند نبود امکانات نیز می تواند به خودیِ خود عامل بازدارنده هم باشد یعنی اینکه امکانات زیاد باعث سردرگمی و از این شاخه به آن شاخه پریدن و عدم تمرکز ورزشی و متعاقب آن عدم حصول اهداف تربیت ورزشی در کودک شود و بخش عظیمی از انگیزه های رغبت مجدد کودک به فعالیت های ورزشی را کمرنگ کند.

بنابراین مشخصاً هر دو بعد فزونی و تقلیل امکانات عاملی هستند که انگیزه ورزشی کودک را سرکوب می کنند. از طرف دیگر یک سری وسایل مدرن و کاذب سرگرمی برای کودکان در بازار وجود دارند مانند: اسکوتر، ماشین های برقی با رنگ بندی جذاب، که باعث کم تحرکی و بی تحرکی می شوند و اینجا نقش آگاهی مفید خانواده ها بسیار حیاتی و ضروری است که کودکان را به این وسایل سرگرمی مهیج عادت ندهند و با وقت گذاشتن جهت توجیه فرزندانشان و همراهی ورزشی با آنها به تربیت ورزشی کودکان همت گمارند چرا که این امر نمود بارز ضرب المثل معروف زیر است.

خشت اول گر نهد معمار کج                                تا ثریا برود دیوار کج

بنابراین خانواده ها باید درخصوص خشت های اولِ هدایت و تربیت ورزشی کودکان بسیار محتاط عمل کرده و از همان اوان کودکی، فرزندان را با تجهیزات درخورِ سن، امکانات لازم و کافی(نه زیاد و نه کم) آشنا کنند و در صورت امکان آن را در اختیار فرزندان قرار دهند تا زمینه تربیت ورزشی شکل تجربه لذت بخش و واقعی به خود بگیرد و از حالت کلیشه ای و نمادین به حالت عینی، واقعی و کاربردی تبدیل شود.

8 – مسائل فرهنگی جامعه

یکی از ابعاد بسیار مهم دیگر درخصوص تربیت ورزشی فرزندان در خانواده ها مسائل فرهنگی می باشد که خیلی از مسائل دیگر را تحت تاثیر خود قرار می دهد و به ارزش ها، باورها، رسم و رسوم، سنت ها و آئین ها و همچنین به اعتقادات جوامع مختلف برمی گردد.

نمونه های مختلفی در این مورد بر تربیت ورزشی نیز اثرگذارند، مانند: دغدغه و نگرانی خانواده ها از بیرون ماندن فرزندان، ترس از کودک آزاری و آزارهای جنسی در صورت آزاد گذاشتن کودکان در محیط های باز و بیرون از خانواده و در جمع همسالان، محدودیت های ناشی از مسائل فرهنگی کشور مخصوصاً برای دختران، تاثیر سخنان منفی و نادرست مردم عوام و ظاهربین، حاکمیت افکار سنتی مخصوصا در شهرهای کوچک و روستاها و شکاف نسل ها و تفاوت طرز تفکر بزرگترهای خانواده بعنوان نسل قدیمی با افکار مربوط به زمان خودشان و القا و تحمیل طرز تفکر تربیتی خود به نسل جدید و غیره.

بنابراین خانواده ها بایستی درخصوص مسائل فرهنگی آگاهی کافی و وافی داشته و تربیت صحیح ورزشی کودکان خود را قربانی خرافات عوام و چشم و هم چشمی و گزافه گویی های ناروای دیگران نکنند و همچنین با همراهی و حمایت فرزندان در طول دوران کودکی به رشد جسمانی، روانی و اجتماعی آنها جامه عمل بپوشند. در پایان لازم به یادآوری است که خانواده هایی که از بینش و بصیرت تربیتی خوبی برخوردار باشند با وقت گذاشتن همیشگی برای فعالیت جسمانی، خود عامل درونی شدن فرهنگ ورزش در کودک می شوند و ورزش و تحرک جزئی حیاتی و جدایی ناپذیر از زندگی روزمره آنهاست.

جمع بندی و نتیجه گیری

هدف این تحقیق مرور مهمترین شاخص های تاثیرگذار بر تربیت ورزشی کودکان 1 تا 6 سال توسط خانواده ها بود. در این مطالعه نیز مهمترین شاخص های تربیت ورزشی در خانواده های ایرانی شامل: 1- نقش های حمایتی، پشتیبانی و الگوی ورزشی خانواده ها 2- دسترسی به منابع علمی و آموزشی معتبر 3-هرم فعالیت ورزشی یعنی برنامه تمرینی، تغذیه صحیح و استراحت مورد نیاز 4- توجه به مسائل روانی  و علاقه شخصی کودکان 5- رسانه و فضای مجازی 6- ارگونومی محیط 7- تسهیلات، تجهیزات و امکانات ورزشی 8- مسائل فرهنگی جامعه بودند.

نقش های حمایتی، پشتیبانی خانواده که نخستین محیط آموزشی و معلم اول کودک است، نقش حیاتی در تربیت ورزشی دارد. به گونه ای که دسترسی به مرجع اطلاعات درست و متقن علمی از جمله کتاب، سایت های تخصصی، نشریات، افراد صاحب نظر و یا حتی افراد معمولی در خانواده در این خصوص بسیار کمک کننده است. شاخص مؤثر دیگر همان هرم فعالیت ورزشی که شامل تمرین، تغذیه و استراحت است و به عنوان مثلث طلایی در علم ورزش از آن یاد می کنند و نباید از این شاخص مهم جهت تربیت صحیح ورزشی در کودکان غافل شد.

اما درخصوص اهمیت مسائل روانشناختی ورزشی کودکان در خانواده ها می توان گفت که این شاخص نقش بسیار بارزی در حیطه تربیت ورزشی کودکان ایفا می کند و باعث بروز و رشد استعداد ورزشی کودک یا سرکوب قابلیت های بالقوه وی می شود بنابراین بایستی به آنچه که کودک انتخاب می کند احترام بگذاریم و زمینه را برای رشد و پیشرفت در این زمینه ورزشی را برایش فراهم کنیم.

از طرفی دیگر در دنیای تکنولوژی پیشرفته امروزه که نقش رسانه ها و فضای مجای بیش از پیش پر رنگ تر شده است، نباید ساده از کنار این مهم گذشت بلکه باید با نمایش جذابیت های ورزش و یا ورزش های جذاب ذهن کودک را به شکل صحیح هدایت نمود. همچنین لازم است که ارگونومی در محیط و فضاهای ورزشی، وسایل و اسباب خانگی متناسب با سن کودکان باشند تا به نحو احسنت مورد استفاده قرار گیرند.

شاخص تسهیلات، تجهیزات و امکانات ورزشی اگر دردسترس باشند باعث تشویق و انگیزش کودکان می شوند و اگر در دسترس نباشند سخت است که بتوان انگیزشی حاصل شود و دیگر اینکه باید در انتخاب خود این تجهیزات، دقت بیشتری انجام شود وبا در دسترس قرار دادن زیاد این تجهیزات کودکمان را برای رسیدن به اهداف ورزشی اش سردرگم نکنیم و یا ازسوی دیگر کودک را از داشتن این تجهیزات محروم نکنیم.

آخرین عامل در تحقیق حاضر لزوم توجه به شاخص مسائل فرهنگی را گوشزد می کند و بیان می دارد که لازم است خانواده ها با همراهی و حمایت واقعی فرزندان در طول دوران کودکی به رشد جسمانی، روانی و اجتماعی آنها جامه عمل بپوشند و زندگی کودک خود را قربانی شکاف نسل ها، خرافات عوام و چشم و هم چشمی و گزافه گویی های ناروای دیگران نکنند.

مطلب آخر اینکه طبق نظریة ساختارگرایی که بیان می کند هرگونه رفتار و کنشی در قالب و ساختاری ازپیش تعیین شده شکل می گیرد، پس هرچه زمینه شناسایی و اجرای شاخص های توانمندساز تربیت ورزشی بهتر باشد، کنش های مشارکتی فرزندان نیز به تبع آن بیشتر خواهد شد. بنابراین خانواده ها بایستی موارد فوق را سرلوحه تربیت ورزشی فرزندان خود قرار داده تا بتوانند سلامتی جسمانی و روانی را که مهمترین ابعاد شخصیت آتی فرد را می سازند، فراهم کنند. همچنین با اجرای این راهبردها، خانواده ها می توانند فرزندانی فعال داشته باشند و به اهداف وجودی خود در زمینه تربیت ورزشی آنها جامه عمل می پوشانند. به طور کلی می توان گفت کاربردی کردن نتایج این پژوهش، تمایل هرچه بیشتر کودکان به فعالیتهای ورزشی، داشتن جسمی سالم، روحیه ای با نشاط و روند زندگی با کیفیت تر آنها را به دنبال دارد.

مقاله حاضر در مجله رشد آموزش تربیت بدنی مورد پذیرش و در نوبت چاپ قرار دارد.

تهیه و تنظیم

drsportyar.com

منابع

1)     آفرینش خاکی،اکبر(1390). راههای توسعه ورزش همگانی در کشور از دیدگاه متخصصین، صاحب نظران، مربیان و ورزشکاران، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران.

2)     آزادبخت لیلا. میرمیران پروین. عزیزی فریدون. مومنان امیرعباس. (1383). ارزيابي آگاهي، نگرش و عملكرد دانش آموزان مقاطع راهنمايي و دبيرستان منطقه 13 تهران در زمينه تغذيه سالم. مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران.  شماره 5 ضمیمه 4. صص 416-409.

3)     ارگونومی محیط. (1398). سایت ویکیپیدیا https://fa.wikipedia.org

4)     بهترین ها. (1396). در این سن ورزش برای بچه ها مننوع.  https://www.bartarinha.ir

5)      پارسا فرنوش. (1397). نکاتی که درباره ورزش کودکان باید بدانید https://www.chetor.com

6)     خبرگزاری سلامت. (1395). سندروم گردن پیامکی چیست و چگونه به ستون فقرات آسیب می زند؟ http://kermany.com- http://tebna.ir

7)      دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی دانشگاه اصفهان. (1398). https://nutr.mui.ac.ir

8)     سعیدی، حیدری، قدیمی. (1390). ورزش همگانی برای شهروندان تهرانی. نشریه جامعه و فرهنگ. ص 160.

9)     شیخ الاسلامی حمید. (1398). خواب طبیعی کودکان در سنین مختلف (1تا6سال). https://drsheykholeslami.com.

10)  عیسایی خوش، سیف اله.(1390).  مقایسه دیدگاه متخصصان و کاربران در خصوص تجهیزات مستقر در پارک ها.مجله پژوهش در علوم ورزشی مدیریت ورزشی(ویژه نامه) کتابچه امکانات، تجهیزات و فضاهای در تفریحات ورزشی.ص36 .

11)  منوچهری نژاد محسن، مهرعلی همتی نژاد، شریفیان اسماعیل، رحمتی محمدمهدی. (1395). واکاوي نقش عوامل زمينه اي (خانواده و همسالان، مدرسه و رسانه) در نهادينه سازي فرهنگ ورزش در کودکان و نوجوانان، يک مطالعه کيفي. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت.سال 5. ش 1. صص95-83.

12) نعمتی زاده (1368). مبانی روانشناسی اجتماعی مهارتهای یادگیری ورزشی، انتشارات دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.

13)                       Frawley, Stephen, A. J. Veal, Cashman, Richard, Toohey, Kristine (2009) ‘Sport for All’ and Major Sporting Events: Project Paper 1: Introduction to the Project.

14)                       Ghafouri, Farzad, Mirzaei, Bahman, Hums, Mary A, Honarvar, Afshar (2009) Effects of Globalization on Sport Strategies, Brazilian Journal of Biomotricity, v.3, n.3, p.26.

15)                       Salleh Aman, Mohd, Mohamed, Mawarni, Omar Fauzee, Mohd Sofian (2009) Sport for all and Elite Sport: Underlining Values and Aims for Government Involvement via Leisure Policy, European Journal of Social Sciences, Volume 9, p 660.p.23.

16)                       Stalsberg R, Pedersen AV. Effects of socioeconomic status on the physical activity in adolescents: a systematic review of the evidence. Scand J Med Sci Sports; 20(3): 368-83.

17)                       Xiong, H., Fan, C., Zhu, X., Shu, W., Ji, Q., Zhang, Z. (2010) Research and Design on Passengers Traffic Information Services Mode of Hongqiao Transport Hub. International Journal of Business and Management, 5(4): 194- 199.

[1]  Blaise Nemeth